Pilot Knooppuntenkaart: versnelling wijkgerichte aanpak aardgasvrij

Aanleiding

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de gebouwde omgeving wijk voor wijk van het aardgas af gaat. Per wijk wordt bepaald wanneer en hoe dat gebeurt, samen met lokale stakeholders.

Op verschillende plekken in Nederland is met deze aanpak gestart. Tot nu toe is de intentie bij de betrokkenen om een positieve bijdrage te leveren meestal aanwezig, maar heeft men vaak het gevoel 'op elkaar te moeten wachten'. Dit leidt tot teleurstelling, uitstel en soms zelfs tot afstel van het aardgasvrij maken van wijken.

Dit is een belangrijke barrière bij het realiseren van het afgesproken tempo van 50.000 verduurzaamde woningen per jaar in 2022 en 200.000 per jaar in 2030. Om de wijkaanpak succesvol te laten zijn, is er houvast nodig voor alle betrokken stakeholders.

De Knooppuntenkaart is een online tool die handvatten biedt voor het hele wijkproces; van 'samen starten' tot 'realisatie en nazorg'. Het creëert helderheid in het proces en een gezamenlijke taal waardoor partijen gericht met elkaar in gesprek kunnen. Zo ondersteunt het gemeenten en hun stakeholders om te komen tot gedragen uitvoering van plannen en investeringsbesluiten voor buurten en wijken die van het aardgas afgaan.

Doelstelling

De Knooppuntenkaart is in samenwerking met zo'n 15 partijen ontwikkeld. In dit project wordt het instrument aan de hand van twee pilotwijken (in Tilburg en Apeldoorn) voor het eerst in de praktijk getest.

Met de feedback kan het instrument worden doorontwikkeld voor lancering in Q2 2020. Het eerste doel is optimalisatie van het instrument door een praktijktest en de feedback gebruiken voor doorontwikkeling.

Het tweede doel is een showcase maken zodat het ook voor andere wijken interessant wordt om de tool te gaan gebruiken. Het geoptimaliseerde instrument zal openbaar beschikbaar worden gesteld zodat betrokkenen in elke wijkaanpak de Knooppuntenkaart kunnen inzetten om snel antwoord te krijgen op de vragen:

• In welke fase van het proces zitten we nu en wat gaat er in de toekomst gebeuren?
• Met wie moet ik nu in gesprek voor (gezamenlijke) actie? En wie moet betrokken worden bij een bepaalde beslissing?
• Wat zijn de consequenties van een keuze? Welke ervaringen zijn al opgedaan?

In het project wordt getoetst wat het effect is van dat gebruikers middels de tool overzicht hebben van het proces en of het in hun ogen leidt tot meer grip op het project en het voorkomen van vertraging.

Korte omschrijving

De Knooppuntenkaart wordt met de primaire gebruikers (gemeentelijk projectleiders) getest in de Tilburgse wijk Quirijnstok en de Apeldoornse wijk De Maten. Nauwgezet wordt het volgende getoetst:

• Hoe wordt het instrument in de dagelijkse praktijk gebruikt?
• Welke functionaliteiten ontbreken en welke technische bugs treden nog op in het gebruik?
• Welke kennis is nodig om het op een goede manier te gebruiken en hoe kan deze kennis het beste overgebracht worden?
• Op welke momenten biedt de Knooppuntenkaart wel/niet de beoogde versnelling?
• Wat is de feedback van de gebruikers en hoe kan dit tot verbetering leiden?

Gedurende de pilot wordt door interactie in de pilotwijken feedback opgehaald waarmee de Knooppuntenkaart verbeterd wordt. Dit gebeurt in twee rondes of 'sprints'. Na afloop van de pilot wordt de Knooppuntenkaart gelanceerd en is deze beschikbaar voor grootschalige uitrol.

Resultaat

De nu vaak optredende verlamming, het gevolg van het wachten tot de ander beweegt, wordt door actief gebruik van de Knooppuntenkaart vermeden. Dat wordt in deze pilot getest.

Daarnaast moet het instrument zodanig verbeterd zijn dat het toepasbaar is in alle wijken; laagdrempelig en gebruiksvriendelijk voor iedereen. Het doel is dat het gebruikt kan worden zonder specifieke voorkennis.

Als dat niet haalbaar blijkt, moet duidelijk zijn welke kennis nodig is om aan de slag te kunnen en hoe dat het beste ingevuld kan worden (een online cursus, training of verdere handleiding).

Na het project wordt het instrument gelanceerd en is er een gezond businessmodel voor de organisatie gereed. Om kennis en nieuwe inzichten van de energietransitie te kunnen blijven verwerken, zal de Knooppuntenkaart ook daarna continu worden doorontwikkeld. Ook zullen er gedurende de komende jaren nieuwe functies bijkomen om te zorgen dat de online omgeving aansluit bij wat er door gebruikers gevraagd wordt.