Financiering coöperatieve warmtenetten

Aanleiding

In de loop van 2019 gaat het Ontwikkelfonds Coöperaties van start met tenminste €10 miljoen van het ministerie van EZK en verschillende provincies. Dit fonds wordt beheerd door het Nat. Groenfonds. Coöperatie Energie Samen doet de voorselectie van coöperatieve projecten, ook voor warmteprojecten.

Voor wind- en zonprojecten bestaan criteria voor het aanvragen van risicokapitaal en bancaire financiering; voor warmteprojecten nog niet. Het vragen aan externen om geld in je project te steken, is een soort 'beauty contest' (BC) waarbij een eerste indruk met goed onderbouwde berekeningen cruciaal is om de potentiële financier de aanvraag in behandeling te laten nemen. Dit vindt plaats op 2 fase-overgangen:

1. In de overgang van de initiatiefase naar de ontwikkelfase (BC1)
2. Bij 'financial close' - de overgang van de ontwikkelfase naar de bouwfase (BC2)

Vier warmtecollectieven hebben behoefte aan handvatten voor de financieringsaanvraag en welke financiële arrangementen mogelijk zijn. Energie Samen heeft voor de beoordeling in de voorselectie criteria nodig. De financiers hebben belang bij goed onderbouwde aanvragen voor efficiënte beoordeling van bancaire financieringsaanvragen.

Doelstelling

Het doel van het project is om de financierbaarheid van coöperatieve warmtenetten te verbeteren door ze handvatten te bieden waarmee ze toegang krijgen tot externe financieringsbronnen.

Het project neemt direct drempels weg bij de deelnemende coöperaties die financiering willen aantrekken en komt ten goede aan de dienst Buurtwarmte (EnergieSamen) dat warmtecoöperaties ondersteunt bij ontwikkeling, bouw en exploitatie van collectieve warmtenetten. Dit versnelt de warmtetransitie in de gebouwde omgeving.

Het project spitst zich toe op 2 faseovergangen. In BC1 heeft de warmtecoöperatie veelal behoefte aan risicodragend kapitaal om het project te ontwikkelen tot aan financial close. Het project stelt criteria op, ontwikkelt protocollen en sjablonen om bij het Ontwikkelfonds zo soepel mogelijk een aanvraag in behandeling te krijgen.

Voor BC2 wordt een financieringstool ontwikkeld inclusief protocollen voor het opstellen van een businesscase om warmtecoöperaties de weg naar externe financiering te wijzen. De openbaar toegankelijke resultaten van deze demonstratie vormen samen met een handleiding ook voor andere warmtecoöperaties houvast bij het aanvragen van externe financiering.

Korte omschrijving

We starten met het in kaart brengen van de belemmeringen voor het aanvragen en realiseren van financiering. Vervolgens worden de financieringsvoorwaarden/eisen en de risico's, die (vaak) aan deze voorwaarden ten grondslag liggen, geanalyseerd.

Daarop volgt een literatuurstudie naar bestaande oplossingen in Nederland en omringende landen, zoals Duitsland en Denemarken, waar veel ervaring is met het financieren van coöperatief eigendom. Deze lessen worden meegenomen in het ontwerpen van de financieringscriteria en de financieringstool.

Dit project richt zich op twee specifieke fase-overgangen in de projectcyclus:

1. Van initiatie naar ontwikkeling (Beauty Contest 1: BC 1)
2. Van ontwikkeling naar bouw (BC2)

In het vierde deel van het project worden criteria opgesteld voor het Ontwikkelfonds Coöperaties en sjablonen en protocollen (BC1) en een financieringstool voor financiering (BC2). Beide resultaten worden gebundeld in een openbaar toegankelijke handleiding voor het financieren van coöperatieve warmtenetten.

Een klankbordgroep met andere risicofondsen en banken en een toets aan de Wet Financieel Toezicht draagt bij aan opschaling van het gebruik van de resultaten.

Resultaat

Het project levert protocollen, handleiding en aanbevelingen voor twee fase-overgangen:

• Voor BC1 beoordelingscriteria, een projectaanvraagformulier en checklist om risico's in ontwikkelings- en exploitatiefase af te dekken.
• Voor BC2 een digitale financieringstool (rekentabel) voor een business case met handleiding voor het invullen van de velden, indicatoren en risico's.
• Handleiding voor warmtecollectieven bij het gebruik en invullen van deze protocollen.
• Aanbevelingen om de kaders in de Warmtewet beter geschikt te maken voor de ontwikkeling van warmtenetten door warmtecoöperaties.

Het effect dat met dit financieel arrangement en de beleidsaanbevelingen wordt beoogd, is dat de randvoorwaarden worden gecreëerd voor het ontstaan van honderden coöperatieve warmteprojecten waarmee meer wijken in Nederland sneller aardgasvrij gemaakt worden en dat die voorzieningen draagvlak hebben onder bewoners en duurzaam en betaalbaar zijn.