Verduurzaming van de Drieklimatenkas: een nieuwe zienswijze op de Trias Energetica

Aanleiding

Er zijn nog té veel gebouwen die niet energiezuinig zijn. Daar willen we iets aan doen door onze Drieklimatenkas uit 1993 sterk te verduurzamen op innovatieve en reproduceerbare wijze.

Daarmee creëren we een proeftuin waarmee kennis en ervaring wordt opgedaan die vervolgens in de markt ingezet kan worden. Door de uitstraling en centrale ligging van dit glazen publieksgebouw vormt het een aansprekend voorbeeld voor anderen.

Daarnaast levert het – naast besparing op energiekosten – een direct resultaat op voor de Hortus in de zin van een zeer toekomstbestendig gebouw. De Drieklimatenkas is destijds op “traditionele” wijze en met enkelglas gebouwd. De kas gebruikt circa 75% van de warmte van de Hortus-gebouwen en is daarmee een interessant object om te verduurzamen door middel van vergaande isolatie in combinatie met geavanceerde klimaatregeling.

In 2016 werden onze kassen via een nieuwe ondergrondse infrastructuur en een eigen warmtepomp aangesloten op de WKO-installatie van de Hermitage Amsterdam (www.tussenkunstenkas.nl). In 2020 leverde dit de Hortus een jaarlijkse besparing op het gasverbruik op van 87%. In de periode 2017-2019 werd in totaal ruim 400.000 m³ gas bespaard.

Doelstelling

Dit project laat zien dat de Trias Energetica via omgekeerde invulling (éérst duurzame warmteopwekking en daarna “pas” gevolgd door energievraagreductie) een minstens zo succesvol pad kan zijn in de energietransitie naar aardgasloze verwarming.

Een geheel nieuwe denkwijze. Bovendien toont het aan dat elk gebouw te isoleren en verduurzamen is. Immers, als zelfs een bestaand, compleet glazen gebouw te verduurzamen is en op een aardgasloze manier kan worden verwarmd, dan kan elk gebouw dat.

Daarnaast heeft dit project als doel het energieverbruik van de kas verder te reduceren met ruim 40%, waardoor de huidige CO2-uitstoot verminderd wordt met nog eens ruim 125 ton/jaar.

Een belangrijk neven doel is dat door de sterk verhoogde isolatiewaarde van het gebouw het verwarmingssysteem volledig kan draaien op duurzame, laag-temperatuur warmte van maximaal 50 °C. Hierdoor kan de gehele warmteopwekking ingevuld worden met elektrische warmtepompen en duurzame bronwarmte uit de WKO van de Hermitage.

Daardoor kunnen we naar verwachting zonder de huidige 8 piekketels en kan zelfs een tropisch glasgebouw in het Nederlandse klimaat van het aardgas af.

Korte omschrijving

Groot onderhoud van de Drieklimatenkas uit 1993 is na bijna 30 jaar noodzakelijk. Daarom is dit hét natuurlijke moment om te verduurzamen en zo kosten-efficiënt mogelijk te werken.

Samen met Zwarts & Jansma Architecten, de gemeente Amsterdam en andere partners (hoofdaannemer, installateur en leveranciers van duurzame oplossingen, waaronder Priva, Kingspan en Buitink Technology), gaan we van de Drieklimatenkas een iconisch voorbeeld op het vlak van duurzaamheid en energietransitie maken.

Met dit project bewijzen we dat een omgekeerde invulling van de Trias Energetica door éérst de warmtebronnen te verduurzamen (met de in 2016 al gerealiseerde aansluiting op de WKO van Hermitage) en pas daarna verder te werken aan energie-efficiëntie voor veel gebouweigenaren ook een begaanbare route kan zijn en voor kostenverlaging kan zorgen.

Hiertoe zullen er sporadisch bewezen, innovatieve isolatie-oplossingen worden toegepast zoals:

• Gebruik van (drie- of vierlaags) ETFE-kussens in het dak
• Maximaal isolerende glasgevels
• Bodemverwarming (in de paden)
• Warmteopslag
• Geavanceerde kasventilatie met warmteterugwinning
• Opvang van regenwater
• Energiezuinige (laag-temperatuur) systemen

Resultaat

Een nieuwe manier van denken over energiebesparing en verduurzaming in Nederland wordt gerealiseerd. Het omdraaien van de Trias Energetica is namelijk op elk gebouw (particulier en bedrijfsmatig) toepasbaar en kan voor kostenverlaging zorgen.

We hebben bedrijven vertrouwd gemaakt met deze nieuwe zienswijze, wat hun concurrentiepositie verbetert en zij kunnen deze kennis toepassen bij andere/nieuwe klanten. Deze kennis wordt verder gedeeld.

Overheidsorganen zijn uitgebreid geïnformeerd over deze zienswijze die zij ook weer verder kunnen verspreiden. Zo zijn de commerciële en non-profit sector beide bediend en realiseren we maximaal bereik voor deze aanpak.

Met activiteiten wordt het energieverbruik van de Drieklimatenkas gereduceerd met ruim 40%. Door de hoge isolatiewaarde van de vernieuwde Drieklimatenkas kan het gehele verwarmingssysteem (gasloos) gaan draaien op laag-temperatuur warmte.

Dit is een voorwaarde om de gehele warmtelevering te kunnen voorzien door middel van elektrische warmtepompen, waarbij de huidige 8 piekketels naar verwachting helemaal buiten gebruik kunnen. Zelfs een bestaand, volledig glazen gebouw kan in Nederland van het gas af.